تراکم به‌ عنوان یکی از ابعاد ساخت شهر عامل مهمی در درک چگونگی عملکرد و تغییرات کالبدی شهرها می‌باشد. لازمه تعیین انواع تراکم‌ها در نظر داشتن ظرفیت پذیرش زیرساخت‌ها و سایر پتانسیل‌های اقتصادی، اجتماعی و… در محدوده‌های موردمطالعه می‌باشد. شهر ارومیه در دهه‌های اخیر گسترش افقی زیادی داشته ولی همواره شهری کوتاه‌قامت بوده و با سابقه اجرای سه طرح جامع و سه طرح تفصیلی، پیشنهادات تراکمی آنها محقق نشده است. هدف این تحقیق ارزیابی روند تغییرات انواع تراکم‌های شهر ارومیه و میزان تحقق‌پذیری طرح تفصیلی درزمینه تراکم ساختمانی و شناسایی معیارهای مؤثر بر اختصاص تراکم ساختمانی، برای تعیین ظرفیت بارگذاری شهر می‌باشد. در این راستا، ابتدا وضعیت انواع تراکم‌های شهری در دوره‌های مختلف و میزان تحقق طرح تفصیلی در وضع موجود تحلیل و سپس با معرفی شاخص‌های مؤثر بر تعیین تراکم ساختمانی واقعی، ظرفیت اراضی شهر با مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره و در محیط GIS، تعیین و مدل‌سازی شد. نتایج تحلیل‌ها نشان می‌دهد شاخص‌های تراکمی در شهر به‌صورت نامتعادل در مناطق شهر توزیع‌شده و نیز ۷۸ درصد تراکم‌های ساختمانی پیش‌بینی‌شده طرح تفصیلی محقق نشده‌اند. نتیجه مدل‌سازی ظرفیت تراکم ساختمانی نیز بیانگر بلااستفاده ماندن ۶۸% ظرفیت اراضی شهر و فاصله زیاد تا وضعیت مطلوب بخصوص در مناطق ۲،۳ و ۵ شهر است. مقایسه نتایج مدل تحقیق با وضع موجود تراکم ساختمانی در شهر ارومیه بیانگر حرکت نیمرخ تراکم از تراکم زیادتر در محدوده‌های مرکزی و میانی شهر به سمت تراکم متوسط و کمتر در حاشیه‌های شهر و ایجاد حالت هرمی در شهر می‌باشد. فایل کامل این مقاله به صورت رایگان قابل دانلود است.