شیوه‌های متفاوت ناحیه‌بندی فضای خانه در ادوار مختلف تاریخ حکایت از آن دارد که صرف نظر از عوامل جغرافیایی، بسترهای اجتماعی و فرهنگی نیز در ساخت معنایی و کارکردی سکونتگاه تأثیر داشته‌اند و خانه، فراتر از نقش ابزاری تأمین سرپناه، نقشی فرهنگی در تعیین شیوه‌های بهنجار زیست ساکنان خود داشته است. در واقع، چگونگی برساخت اجتماعی فضای خانه فرصت‌های متفاوتی را برای رؤیت‌پذیری زنانگی/مردانگی در اختیار زن و مرد قرار می‌دهد که خود تأثیری تعیین کننده بر بازنمایی هویت جنسیتی دارد. هدف این مقاله کشف مکانیزم‌های بازتولید دوگانه زنانه/ مردانه و چگونگی طرد زنان و تفکیک جنسیتی فضا در سبک معماری با استفاده از روش گفتمان است. در این زمینه ابتدا به شناسایی ساختارهای برسازنده سوژه جنسیتی پرداخته شده و با توصیفی از فضای جنسیتی، چگونگی کنترل، بازنمایی و طرد بدن زن در چارچوب اصول زنانگی به مثابه «دیگری» مورد تحلیل قرار گرفته و با الهام از آرای فوکو، فضای عمومی و خصوصی در پیوند با مناسبات قدرت نظام حاکم بررسی شده است. بر این اساس، سبک معماری خانه‌های درونگرای قاجاریه، علاوه بر بازتولید قاعده تفکیک فضای جنسیتی و تعیین اندرونی به عنوان محدوده‌ای زنانه و تعریف بیرونی به عنوان محیطی مردانه، زنان را آماده می‌کند تا برای مادرانگی و همسربودگی تربیت شوند.  مهم‌ترین نقش زن در گفتمان سنتی نقش همسرانگی و مادربودگی است و زنانی که در این دو نقش ناموفق باشند از زنانگی اجتماعی طرد می‌شوند، و در دوره حاضر، به دلیل حاکمیت ساختار مردسالارانه بر جامعه، دسترسی زنان به فضاهای عمومی، امکانات و خدمات محدود می‌شود و تکنیک انضباطی فضا خود را به شکل تفیکک جنسیتی نیز در فضا نشان می‌دهد. فایل کامل این مقاله به صورت رایگان قابل دانلود است.