چکیده: توجه به الگوها و عناصری که می تواند منجر به شهری عادلانه تر گردد، چندان تازگی ندارد. در همه مکاتب فکری چه چپ گرا و چه راست گرا، برنامه ریزان و سیاستگذاران خود را به عنوان قهرمانان برقراری عدالت در جامعه تصور می کنند. با این حال تا دهه ۱۹۸۰ این سوسیالیستها بودند که تمرکز محوری خود را بر موضوع عدالت استوار کرده بودند نه لیبرالها. از آغاز قرن بیست و یکم چندین نظریه پرداز مهم غیر سوسیالیست نیز در این حوزه به اظهار نظر پرداختند. از این رو می توان استدلال کرد که مکتب جدیدی با عنوان «شهر عدالت محور » در حیطه مطالعات شهری ظهور کرده است. درنظرگیری عدالت به عنوان ارزش محوری کنش شهرسازی برای برخی نظریه پردازان شهری به ویژه سوزان فاینستاین بسیار جذاب بوده است. از آنجا که شهر عدالت محور یک نظریه واحد نیست، در ابتدا تلاش می شود تا مهمترین آرای مرتبط با این مفهوم شناسایی گردد. پرسشی که در اینجا مطرح می شود آن است که چه مسیرهایی برای رسیدن به شهری عادلانه تر توسط نظریه پردازان برنامه ریزی طی شده است؟ امروزه توجه به شهر و شهرسازی عدالت محور در متون نظری برنامه ریزی شهری آن قدر گسترش یافته است که از طرف برخی اندیشمندان از «شهرسازی عدالت محور » به عنوان جایگزین مناسبی برای الگوی «توسعه پایدار » در قرن کنونی سخن رانده می شود. مقاله حاضر می کوشد ضمن بازشناسی مهمترین نظریه های مرتبط با شهرسازی عدالت محور، به بررسی تطبیقی آنها و بیان ویژگی های هر یک پرداخته و در نهایت مرزبندی روشنی بین شهرسازی عدالت محور با مفاهیم مجاور از جمله عدالت سیاسی، عدالت اقتصادی و عدالت فرهنگی ارائه دهد. در این مسیر دیدگا ههای سوسیالیستی (هاروی)، برنامهریزی ارتباطی (اینز)، برنامه ریزی همگانی (مارکوس)، برنامهریزی گفتمانی (فیشر) و نظریه شهر عدالت محور (فاینستاین) بررسی و مقایسه شد. در خصوص تفکیک حوزه شهرسازی عدالت محور با سایر مفاهیم مرتبط با عدالت اجتماعی، با توجه به دو معیار «مقیاس » و «نتیجه » پنج حوزه اصلی عدالت شامل: عدالت سیاسی، عدالت قضایی، عدالت اقتصادی، عدالت فرهنگی و عدالت فضایی __ کالبدی، شناسایی شد. در پایان نیز موقعیت شهرسازی عدالت محور در ارتباط با این پنج حوزه اصلی عدالت اجتماعی تعیین گردید. ارتباط بین شهرسازی عدالت محور و عدالت قضایی و سیاسی از طریق عدالت فضایی و تا حدودی عدالت اقتصادی و عدالت فرهنگی برقرار می گردد.

واژگان کلیدی:نظریه های برنامه ریزی، شهر عدالت محور، برنامه ریزی ارتباطی، برنامه ریزی همگانی

تاریخ دریافت: ۱۳۹۳/۱۰/۰۹

تاریخ پذیرش:۱۳۹۴/۰۳/۲۰

تعداد صفحات: ۱۲ صفحه

محل انتشار: فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات شهری، شماره ۱۲، پاییز ۹۳

فایل PDF مقاله «شهرسازی عدالت_ محور »؛ رهیافتی پیشرو در برنامه ریزی شهری به صورت رایگان از طریق لینک زیر می توانید دانلود نمایید.