پراکندهرویی شهری پدیدهای کالبدی_فضایی است. نوعی گسترش افقیِ پراکنده، کم تراکم، جسته و گریخته و به دور از مراکز شهری که عموماً با عدم اختلاط کاربری همراه است و میتواند مبین اتلاف منابع و سرمایه، تهدید سلامت ساکنان شهر، آسیب رسانی به محیط زیست و تمایل توسعه در حاشیههای شهر و تبدیل مراکز شهری به بافتهای فرسوده باشد. البته در این خصوص همه صاحبنظران در مطالعاتشان در خصوص علل، الگو، تبعات و سازوکار به یکسان عمل ننمودهاند (اوینگ، ۱۹۹۷؛ گالستر، ۲۰۰۱؛ هَس، ۲۰۰۳؛ دیلمن، ۲۰۰۴؛ آلبرتی، ۲۰۰۵؛ سو، ۲۰۱۰؛ پولیدورو، ۲۰۱۱؛ یو ۲۰۱۳؛ و مانند آن). سئوال نظری این پژوهش این است که این پدیده از چه ابعادی برخوردار است، فرایند آن کدام و از چه سازوکاری تبعیت می کند؟ در این رابطه شهر اصفهان به عنوان مورد پژوهش انتخاب شد؛ زیرا این شهر در سالهای اخیر با گسترش افقی لجام گسیختهای همراه بوده است که پیامدهایی اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی به بار آورده است. پژوهش حاضر، با هدف تشخیص آسیب شناختی پهنهها و فرایند پراکندهرویی و سازوکار آن در شهر اصفهان صورت گرفته است. به نظر می رسد بیشترین میزان پراکنده رویی در شهر اصفهان در خارجی ترین نقاط محدوده های شمالی مناطق ۷ و ۱۴ شهرداری اصفهان و فرایند آن بر حسب فرایند اکولوژیکی _ اجتماعی استقرار صنایع فلزی و غیرفلزی در حاشیه شمالی شهر و شکل گیری پراکنده سکونتگاه های کارگران، نقش تعاونی های مسکن در تأمین سکونت کارکنانشان، عوامل طبیعی (کم آبی)، شبکه ارتباطی و مهاجرت از مناطق روستایی و الگوی تشکیل فضایی پراکنده با عملکرد صنعتی ، کشاورزی و مسکونی است . پاسخ به سئوال فوق و روش آزمون این فرضیه، در سه مرحله، با استفاده از تحلیل تاریخی _ سیستمی و با بهره گیری از روش کمّی تحلیل عاملی اکتشافی بوده که منجر به شناسایی پهنه هایی با بیشترین میزان پراکنده رویی شهری و سازوکار بوده است. فایل کامل این مقاله به صورت رایگان قابل دانلود است.
