معرفی نرم افزار City Engine:

ESRI City Engine یک نرم افزار مدلسازی سه بعدی است که توسط شرکت ESRI توسعه یافته است و در تولید محیط های شهری سه بعدی کاربرد دارد. اولین نسخه تجاری این نرم افزار در سال ۲۰۰۸ وارد بازار شد. نرم افزار ESRI City Engine با ایجاد مدل های شهری خیره کننده در کمترین زمان، بهترین انتخاب برای مدل سازی سه بعدی شهر در شهرسازی، برنامه ریزی شهری و منطقه ای، معماری، شبیه سازی، بازی سازی، و تولید فیلم می باشد. نرم افزار City Engine مجموعه کاملی از ابزارها را برای تلفیق داده های جغرافیایی، آرایش و ویرایش شبکه های خیابانی، تولید و اصلاح ساختمان ها، ایجاد پروفیل های سه بعدی از جاده و توزیع مبلمان خیابانی، کنترل شکل از خط افق، و تجزیه و تحلیل پروژه های شهرسازی و برنامه ریزی شهری را ارائه می کند.

ویژگی های نرم افزار City Engine:

• قابلیت استفاده سهل و آسان از داده های GIS در محیط نرم افزاری City Engine

• قابلیت به اشتراک گذاری داده ها

• قابلیت تبدیل داده های GIS به مدل های سه بعدی

• قابلیت نمایش سه بعدی وضعیت انواع آلودگی ها (هوا، صوتی، آبها و…) در سطح شهرها و کلانشهرها

• امکان جابجایی های مداوم محیط کاری از محیط Arc GIS با محیط City Engine بوسیله کدنویسی با زبان برنامه نویسی Python، به گونه ای که هر وقت لازم باشد آنالیزی بر روی داده ها انجام شود از محیط Arc GIS استفاده می شود و اثر و نتایج آن در محیط City Engine به نماش در می آید (مثلاً پیش بینی طغیان رودخانه فرات و آبگرفتگی معابر شهر)

• سهولت در اضافه کردن تغییرات و داده های جدید در پروژه در حین اجرا که توسط کارفرمایان و یا همکاران در لحظات آخر و به اصطلاح شارت اعلام می شود

• امکان سه بعدی سازی به صورت واقع گرایانه و سازگار با محیط با استفاده از المان ها و عناصر شهری بومی منطقه (به طور مثال استفاده از گونه های خاصی از درختان متناسب با اقلیم هر منطقه)

• امکان استفاده از مشخصات ارتفاعی بستر زمینی که شهر بر روی آن واقع شده بود و تهیه نقشه پهنه بندی ارتفاع ساختمان ها در محلات مختلف شهر

• امکان افزایش سرعت و دقت ترسیمات از چند روز به چند ساعت نسبت به نرم افزار های دیگر از قبیل Sketch Up

• امکان انجام گزارش گیری های کامل و جامع و تهیه نقشه های آماده چاپ و تهیه ویدیو های با کیفیت بالا از گشت و گذار مجازی کاربران در فضای سه بعدی شهر

• امکان برنامه ریزی برای شبیه سازی شبکه معابر شهری و خطوط حمل و نقل عمومی بخوص تراموا و سیستم دفع فاضلاب شهر

• قابلیت بررسی شبکه خیابان ها از نظر ظرفیت ترافیکی

• قابلیت ایجاد انیمیشن در محیط سیتی انجین با کدنویسی از طریق زبان پایتون

آیا لازمه یادگیری این نرم افزار تسلط کامل بر GIS است؟

این نرم افزار همانطور که از عنوان آن پیداست، City Engine می باشد که با عنوان نرم افزار Arc GIS متفاوت است به عبارتی دیگر عنوان Arc را برخلاف سایر نرم افزارهایی چون Arc Scene ، Arc map و… ندارد پس طبیعی است که از Platform متفاوتی برخوردار باشد که با مشاهده محیط نرم افزار به این نکته پی می برید پس مسلما نحوه کار کردن با آن نیز فرق می کند. از طرفی این نرم افزارها بدلیل اینکه همگی توسط شرکت ESRI تولید شده اند این قابلیت رو برای کاربر مهیا کرده اند که از داده های یکدیگر بتوانند استفاده کنند که این می تواند به عنوان یکسری مزایا به خصوص در میان افرادی که با نرم افزار Arc GIS کار کرده اند به حساب آید. در محموع نمی توان این گونه عنوان کرد که افرادی می توانند با نرم افزار City Engine کار کنند که به نرم افزار Arc GIS تسلط کامل دارند ولی طبیعی است که داشتن دانش تئوری در زمینه مفاهیم داده های مکانی، اطلاعات توصیفی و نهایتا تحلیل های مکانی، از اهمیت نسبی برخوردار است و مسلما افرادی که مهارت کار کردن با Arc GIS را دارند، راحت تر و بهتر می توانند از نرم افزار City Engine استفاده کنند.

کاربرد City Engine در تهیه طرح جامع شهر ناصریه عراق:

در سال ۲۰۰۷، وزارت شهرداری ها و امور عمومی کشور عراق (MMPW) طی قراردادی مسئولیت توسعه طرح جامع شهر ناصریه در جنوب عراق را به یک شرکت مهندسین مشاور انگلیسی بنام Garsdale Design Limited و گروه برنامه ریزان عراقی واگذار کرد. هدف اصلی این پروژه برنامه ریزی برای ساخت خانه های مسکونی و تجاری و اداری جدید و زیر ساخت های شهری و انتقال فاضلاب و تأمین سیستم های آبرسانی مورد نیاز ۳۰ سال آینده این شهر بود. کشور عراق در سال های اخیر دوران سختی را گذرانده و همین امر باعث گردیده که جنگ ها و تحریم ها و دیگر غفلت های انجام شده در گذشته آثار خود را در شهر های عراق به وضوح نشان دهند. همچنین کمبود سرمایه گذاری در زمینه زیر ساخت ها و همچنین فقدان نیروهای متخصص و عدم برنامه ریزی مناسب برای توسعه شهری باعث گردیده که بسیاری از شهر های عراق در وضعیت نامطلوبی قرار گیرند، ولی سقوط رژیم صدام حسین (دیکتاتور پیشین عراق) باعث بوجود آمدن فرصت های جدیدی برای بازسازی و احیای شهر های فرسوده و غالباٌ تاریخی عراق شد.

ناصریه (به عربی: الناصریة‎)‏ مرکز استان ذ‌یقار چهارمین شهر بزرگ عراق است. این شهر در ۳۷۰ کیلومتری جنوب شرقی بغداد و در ساحل رود فرات واقع شده‌است. ویرانه‌های شهر باستانی اور در نزدیکی این شهر قرار دارد. جمعبت این شهر ۵۶۰۲۰۰ نفر است. بیشتر مردم ناصریه مسلمان شیعه هستند ولی اقلیت بزرگی از مندایی‌ها و سنیان نیز در این شهر زندگی می‌کنند. این شهر تا سال ۱۹۵۱ جمعیت بزرگی از یهودیان را نیز در خود جای داده‌ بود. پس از شورش ۱۹۹۱ بسیار از خانواده‌ها در این شهر به‌دست نیروهای صدام حسین کشته شده و بسیاری نیز به دیگر کشورها پناهنده شدند.

شرکت Garsdale Design یک شرکت کوچک مهندسین مشاور با سابقه ۷ ساله، در زمینه معماری و طراحی و برنامه ریزی شهری و مشاور خرید و فروش و بازسازی املاک مسکونی و تجاری و اداری کوچک و بزرگ درکامبریا کشور انگلستان می باشد. ۵ نفر اعضای اصلی این شرکت در واقع اعضای یک خانواده هستند (پدر، مادر، پسر، دختر و داماد خانواده) که همگی آنها دارای تجربیات فراوانی در زمینه های مختلف معماری و شهرسازی و GIS میباشند. به عنوان نمونه می توان به پدر خانواده یعنی آقای دریک هارتلی ۶۷ ساله اشاره کرد که دارای سابقه ۳۵ ساله کاری در بریتانیا و شمال آفریفا و امارات متحده عربی و کویت و عمان و… می باشد و در حال حاضر نیز به عنوان استاد دانشگاه در دانشگاه های منچستر و لیورپول می باشد اشاره کرد و یا پسر خانواده آقای الیوت هارتلی، با داشتن مدرک تحصیلی GIS از دانشگاه دورهام انگلیس و داشتن ۱۰ سال سابقه کاری در زمینه های مرتبط با GIS و سه بعدی سازی طرح های جامع شهری و یکی از سخنرانان برگزیده شرکت ESRI در اجلاس های سالانه این شرکت در ردلندز کالیفرنیا و دبی و… اشاره کرد. افراد این شرکت دارای تجربیات فراوانی در فعالیت های مربوط به پروژه های بزرگ شهری در خاورمیانه و بخصوص کشورهای حاشیه خلیج فارس هستند و شاید همین مسئله دلیل اصلی انتخاب این شرکت کوچک انگلیسی از طرف مسئولین عراقی بوده باشد. آقای دریک هارتلی می گوید که برنامه ریزی برای طرح جامع یک شهر در وضعیت عادی دارای پیچیدگی های فراوانی می باشد، ولی در شهر های عراق این پیچیدگی ها و مشکلات چندین برابر بود بخصوص پس از سقوط رژیم صدام حسین در سال ۲۰۰۳، ما شاهد شهر تاریخی ناصریه ای بودیم که به علت فقدان سرمایه گذاری در بخش زیر ساخت های شهری و نبود نیروهای بومی متخصص از نظر فنی در منطقه کار را برای ما و همکاران عراقیمان برای انجام هر گونه برنامه ریزی برای آینده این شهر، بسیار سخت می نمود، برای همین ما در ابتدا سعی کردیم با انجام هماهنگی های لازم به برخی از افراد گروه همکار عراقی ما در این پروژه که از برنامه ریزان عراقی بودند و مسئول اصلی کارهای زمینی و نقشه برداری و فتوگرامتری و… این پروژه را برعهده داشتند در لیورپول انگلستان آموزش های لازم را به آنها بدهیم، در این مرحله از کار ما متوجه یک مسئله بزرگی شدیم، که آن عدم آشنایی کامل ما به زبان عربی و عدم آشنایی گروه عراقی با زبان انگلیسی بود. برای همین ما در خیلی از مواقع از Google Translate برای فهم یکدیگر استفاده می کردیم، که البته همین مسئله در بعضی مواقع باعث بوجود آمدن مشکلاتی هم می شد. برای اجرای این پروژه ابتدا تصاویر ماهواره ای شهر ناصریه تهیه شد و با ژئورفرنس کردن آن با نقاط کنترل زمینی و دیگر کارهای نقشه برداری (از جمله باز ترسیم) نقشه وضع موجود شهر تهیه شد، همچنین مطالعه وسیعی در مورد امکان بازبینی استانداردهای موجود تهیه طرح های جامع شهرهای عراق که اکثرآً در دهه ۸۰ میلادی توسط شرکت های مشاور لهستانی انجام شده بود، صورت گرفت. آقای دریک هارتلی می گوید که به علت کوچک بودن شرکت و محدود بودن نفرات شرکت، خودش بارها مجبور به انجام ترسیمات Cad و تهیه گزارشات بوده است. همچنین وی مسئول امور مربوط به کامپیوتری شرکت بوده و همچنین مسئولیت بروزرسانی شبکه های اجتماعی شرکت(Facebook, Linkedin,..)را نیز بر عهده داشته است. به گفته آقای الیوت هارتلی کارشناسان شرکت GDL که سابقه طولانی در استفاده از نرم افزار های مربوط به اطلاعات مکانی داشتند، به این نتیجه رسیده بودند که اکثر این نرم افزار ها علاوه بر زمانبر بودن در نهایت کار نمی توانستند خواسته های اصلی طراحان و کارفرمایان را برآورده سازند، به همین منظور کارشناسان این شرکت برای اولین بار تلاش به استفاده از نرم افزار City Engine شرکت ESRI کردند که با ادغام این نرم افزار سه بعدی ساز با نرم افزار Arc GIS توانستند آنچه را که مسئولین MMPW از آنها در مورد طرح جامع شهر خواسته بودند را برآورده سازند.

ضرورت استفاده از این نرم افزار در تهیه طرح ها و برنامه های شهری در ایران:

از قابلیت های نرم افزار سیتی انجین امکان پیاده سازی چندین سناریو برای یک طرح می باشد لذا همین امر به برنامه ریزان و مدیران شهری کمک می کند تا انواع سناریوها را برای یک طرح قبل از وارد شدن به فاز اجرایی طراحی کرده تا اثرات انرا بررسی کنند و سپس بهترین حالت ممکن را که به نفع آحاد مردم و شهر و آینده شهر هست را اتخاذ کنند و از اتلاف زمان و بودجه جلوگیری شود

حال نقش ما به عنوان قشر تحصیل کرده و شهرساز در این میان چیست؟

از انجایی که اکثر مدیران و مسئولین حوزه های شهری با علم روز و تکنولوژی های روز دنیا آشنا نیستند لذا بصورت سنتی تصمیم گیری می کنند و همین عامل باعث نابودی آینده شهر و از بین رفتن بودجه شهر و … می شود حال با توجه به وضعیت نابسامان اشتغال در کشور ما با یادگیری علم روز دنیا و تکنولوژی های روز دنیا و معرفی آنها به مسولین حوزه های شهری می توانیم برای به کار گیری این برنامه فضا ایجاد کنیم لذا از این طریق می توانیم در وضعیت شغلی خودمان قدم های مثبتی برداریم. در حال حاضر فضای جامعه ایران نسبت به نرم افزار سیتی انجین شناختی ندارد همانند نرم افزار Arc GIS که قبلا کمتر کسی نسبت به آن شناخت داشت در حالی که الان تقریبا اکثر رشته های مرتبط از این برنامه استفاده می کنند از طرفی با توجه به رشد و گسترش روز افزون تکنولوژی و فناوری اطلاعات، وجود نرم افزارهای کارآمدی چون سیتی انجین، می تواند در نظام برنامه ریزی و تهیه طرح ها و برنامه های شهری تحول شگرفی را به همراه داشته باشد لذا با عطف توجه به این موضوع می بایست سیستم های برنامه ریزی و مدیریت شهری ایران نیز همانند شهرهای موفق جهان عمل کرده و از ابزارهای کارآمدی چون نرم افزار city engine در تهیه طرح ها و برنامه ها استفاده نمایند. آشنایی مسئولان برنامه ریزی با این نرم افزار به عنوان یک ابزار برای کمک به تصمیم گیری صحیح و بهینه در رابطه با شهر، سبب می شود که از این پس علاوه بر فایل اتوکد، GIS و گزارش های مطالعاتی در قالب نرم افزارهای متنی، فایل city engine پروژه های شهری را نیز طبق شرح خدمات، از شرکت های مهندس مشاور تحویل بگیرند و بدین ترتیب به این شعار سیتی انجین دست خواهیم یافت که شهر سه بعدی است و نه دو بعدی و تصمیم گیری ها باید در بستر سه بعدی صورت پذیرد.