عدالت مفهومی مناقشه برانگیز است. از این رو، صورتبندیهای متفاوتی از آن تاکنون ارایه شده است. در صورتبندیهای پیشین، عدالت اجتماعی به حالت توزیعی و جبرانی در شهر تقلیل یافته است و در صورتبندیهای معاصر از عدالت اجتماعی به عنوان یک گفتمان انتقادی که هدفش حذف تبعیض، کاهش فقر، جداییگزینی اجتماعی و سلطه است، یاد میشود. این چنین مفهومسازی از عدالت فضایی در شهر، نیازمند شناخت بازیگران قدرت در عرصههای مختلف اجتماعی، سیاسی و تحلیل روابط قدرت، ساختارها و فرآیندهای برنامهریزی است. رسیدن به این مهم، نیازمند بازتعریف بعضی از مفاهیم بنیادی شهر همانند فضای شهری، اصل مشارکت (توزیع قدرت)، اصل برابری (نبود تبعیض)، اصل تفاوت و آزادي است. پارادایم غالب نظام برنامهریزی شهری ایران، پاردایم جامع- عقلانی است . این پارادایم، نگاه کالبد محور، آمرانه، فن سالارانه، تمرکزگرایانه، نخبه گرایانه و از بالا به پایین به شهر دارد. در این پارادایم فکري، جایگاهی براي اصولی همانند مشارکت سیاسی و اجتماعی شهروندان، آزادي، عدالت و تفاوت وجود ندارد. در این حالت عدالت فضایی، به حالت توزیعی و جبرانی در شهر تقلیل یافته و از طرح پرسش هایی که ساختاری و فرایندی بوده، باز میماند. از این رو، برای رسیدن به برنامهریزی شهری عدالت محور باید از سیاستهای کالبد محور و فن سالارانه فاصله گرفته و به سمت سیاستهای همه جانبه و مشارکت جویانه حرکت کرد و در آن به مدیریت محلی قدرت داد و در نهایت مطابق اصل آزادي، به بعد سیاسی شهر توجه بیشتر کرد تا ساکنین شهر حقوق خود را از طرح هاي توسعه شهری (بی عدالتیها و نابرابريهای آشکار) مطالبه نمایند. فایل کامل این مقاله به صورت رایگان قابل دانلود است.
